Rodzaj stopkowiec – Podophyllum należy do rodziny berberysowatych – Berberidaceae. W niemal wszystkich farmakopeach znalazła się podofilina – Resina Podophylli, która jest mieszaniną różnych związków zawartych w kłączu Rhizoma Podophylli gatunku Podophyllum peltatum L. Najpierw z kłączy sporządzano wyciąg alkoholowy, a następnie za pomocą zakwaszonej wody wytrącano z niego żywicę. Surowiec pochodził z Azji lub Ameryki Północnej. Starano sie przed ekstrakcją przechowywać kłącze nawet dwa lata, bowiem wtedy zawartośc żywicy w surowcu wzrastała nawet do 6%. Podofilina znalazła się w Farmakopei Polskiej II, III, Farmakopei Austriackiej – Osterreichisches Arzneibuch z 1990 r bis 3, Nachtrag 1994 oraz Farmakopei Szwajcarskiej – Pharmacopoea Helvetica 8, Ausgabe 1997, a także starszych, np. Ph. Helv. VI. Podofiliny nie znajdziemy w Farmakopie Polskiej VI z 2002 r. Podofilina była objęta przez Farmakopeę Germańską – Pharmacopoea Germanica III z 1890 r.
W XIX wieku podofilina szeroko była polecana jako środek przeczyszczający. Wówczas wiedziano, że pod wpływem alkalii podofilina rozkłada się do podofilotoksyny i kwasu podofilinowego. Gdy podawano czystą podofilotoksynę podskórnie lub doustnie w nadmiernych dawkach obserwowano wystąpienie biegunki, w ciągu 1-2 godzin, zaburzenia w zborności ruchów, zaburzenia oddychania, zapaść, a nawet śpiączkę. W jelicie grubym spostrzegano podbiegnięcia krwawe, dlatego dawkowano ją ostrożnie i zgodnie z zaleceniami ówczesnych farmakopei.
Podofilina była cenionym środkiem przeczyszczającym, bowiem radziła sobie z poważnymi zastojami kałowymi. Odradzano równoczesnego podawania soli zasadowych i wodorotlenków, aby nie dopuścić do przeobrażeń chemicznych leku. Miała postać żółtawego proszku lub grudek. Podawano doustnie w dawkach 10-100 mg, w formie pigułek lub proszków. Firmy farmaceutyczne z Niemiec dostarczały także czystą podofilotoksynę, która podawano w dawce 0,001-0,01 g, najczęściej w roztworach spirytusowych.
Dziś wiemy, że podofilina zawiera lignany typu aryltetraliny: alfa-peltatyna, beta-peltatyna i podofilotoksyna (ok. 50%), flawonoidy (kwercetyna i jej pochodne).
Stwierdzono również właściwości cytostatyczne podofilotoksyny, które polegają na hamowaniu agregacji (polimeryzacji) tubuliny, niezbędnej do przebiegu podziału komórki. Pod wpływem podofilotoksyny nie wykształcają się mikrotubule. Mikrotubule są potrzebne do wytworzenia wrzeciona podziałowego, odciągającego chromatydy chromosomów do przeciwległych biegunów komórki. Podofilotoksyna działa również wirusostatycznie, co zostało wykorzystane w leczeniu niektórych chorób wirusowych, np. kłykcin kończystych – Condylomata acuminata (20% roztwór podofiliny w 95% spirytusie – do smarowania). Leczy także oporne brodawki – Verrucae.
Właściwości cytostatyczne podofilotoksyny znalazły zastosowanie w terapii nowotworów. Najbardziej znana są półsynteyczne pochodne podofilotoksyny Etoposidum i Teniposide. Etoposide jest w Pharmacopoea Helvetica 8 i Deutsches Arzneibuch z 1998 r.. Hamują one aktywność topoizomerazy II. Etoposidum jest stosowane w leczeniu ziarnicy złośliwej, białaczki limfoblastycznej i szpikowej, chłoniaka nieziarniczego, raka płuc, mięsaka Kaposiego, nowotworów mózgowia i rdzenia kręgowego, raka żołądka, mięsaka Ewinga, zarodkowych nowotworów jadra i jajnika. Teniposide jest stosowany w leczeniu nerwiaków, chłoniaków, białaczki limfoblastycznej i raka płuc (drobnokomórkowego).
Podofilina pod wpływem światła i powietrza ciemnieje. Rozpuszcza się w amoniaku, spirytusie i roztworach zasad. Działa drażniąco na błony śluzowe skórę.
Nie wolno jej podawać kobietom w ciąży ze względu na hamowanie podziałów komórek (poważne wady rozwojowe) i podrażnianie jelit oraz macicy (poronienie).
Podofilina nie tylko działa przeczyszczająco. Wzmaga wydzielanie żółci, działa przeciwbakteryjnie i pobudzająco na czynności wydzielnicze żołądka oraz jelita cienkiego. Dla zmniejszenia skurczów podofilinę łączono często z pokrzykiem, lulkiem lub papaweryną (środki rozkurczowe). Okazało się również, że podofilina działa przeciwgrzybiczo, dlatego była stosowana wleczeniu grzybic skóry oraz paznokci.
Polecano ją w leczeniu żółtaczki, kamicy żółciowej, obrzęków wątroby na tle zastojów żółci.
Sproszkowane kłącze stopkowca – Rhizoma Podophylli pulv. 3 razy dziennie po 0,5 g. Tinctura Podophylli 3 razy dziennie po 25 kropel.
Wg Farmakopei Polskiej III najwyższa dawka jednorazowa podofiliny wynosi 0,1 g, najwyższa dawka dzienna 0,3 g. Zgodnie z FP III podofilina powinna zawierać nie mniej niż 40% podofilotoksyny; popiołu nie więcej niż 0,5%, wilgoci nie więcej niż 5%.
Wg Pharmacopoea Helvetica VI maksymalna dawka jednorazowa podofiliny (Podophyllinum, Podophyllin, Podophylline, Resina Podophylli) doustna wynosi 50 mg; maksymalna dawka doustna dobowa podofiliny 200 mg.
Farmakopea Stanów Zjednoczonych wydana w 1820 roku wymieniała 212 roślin z pośród których blisko 100 używanych było przez Indian. Jednakże w księdze tej podawano wykorzystanie wszystkich tych roślin w oparciu o doświadczenia europejskie, a nie doświadczenia tamtejszych szamanów i uzdrowicieli. Jedynym wyjątkiem była wiedza związana z gatunkiem Podophyllum peltatum L. Roślina ta rośnie w stanie dzikim w lasach liściastych Ameryki Północnej od Zatoki Hudson po Nowy Orlean i Florydę. Tak na marginesie – łacińska nazwa rośliny pochodzi od greckich słów podos i phyllon (liście o kształcie stopy); zaś słowo peltatum (oznacza podobne do tarczy, osłony). Roślinę tę stosowała oczywiście ludność tubylcza Ameryki Północnej. Była ona wykorzystywana przez Indian na rozmaite sposoby. Korzenie, owoce i wywar z całej rośliny używano np. jako insektycyd. Indianie pili wywar z suszonego i mielonego korzenia jako lekarstwo na pasożyty jelitowe, był to też lek przeczyszczający i antidotum na ugryzienia węży. Stopkowiec miejscowa medycyna ludowa używała do wywoływania potów i wymiotów, przede wszystkim – do leczenia schorzenia który określano mianem „raka skóry”. Podofilina żywica (czy też raczej mieszanka żywic) o której tak obszernie pisze wyżej pan Henryk była stosowana jeszcze ( oczywiście prócz wyżej wymienionego) do leczenia m.in.: schorzeń reumatycznych, rzeżączki i syfilisu itd. Kiedy udowodniono, że leczy ona brodawczaka na genitaliach (wyjaśniałoby to użycie Podophyllum peltatum L. przez Indian do leczenia raka skóry) ruszyły w laboratoriach badawczych liczne prace, by określić jakie związki są najbardziej aktywne. Z podofiliny w latach 70 i 80 XX wieku została wyodrębniona podofilotoksyna. Jej odkrycie wzbudziło wielkie nadzieje na skuteczne leczenie raka. W wyniku dalszych badań odkryto, że ten trujący składnik roślinny blokuje podziały komórkowe i ma właściwości hamujące rozwój raka. Okazał się on jednak zbyt toksyczny, ale stał się inspiracją do stworzenia dwóch lekarstw: etopozydu i tenipozydu – pisze o tym wyżej bardziej naukowo i szczegółowo pan doktor. Oba lekarstwa są półsyntetyczne tzn. powstały w wyniku modyfikacji związków istniejących w naturze. Morał z tego taki oto: można a nawet trzeba czasem poprawiać naturę. Modyfikowane związki roślinne mogą być tak skuteczne, jak leki całkowicie syntetyczne wymyślone w laboratorium. Nie zaszkodzi też czasem pamiętać, że nowoczesne leki mają swój często odległy początek w medycynie ludowej. Wracając zaś do samej podofiliny, to jak wyczytałem, najczęściej obecnie używa się jej w postaci alkoholowych roztworów lub maści do usuwania brodawek oraz kłykcin kończystych. Ta ostatnia przypadłość, dość wstydliwa, wywoływana jest przez szczep wirusa brodawczaka ludzkiego (tego samego który odpowiada za pojawienie się niegroźnych zwykłych brodawek). Należy jednak dodać, iż nie istnieją żadne (naturalne czy syntetyczne) leki które eliminowałby całkowicie brodawczaka. Powierzchnia skóry poddana działaniu podofiliny, jak podaje literatura, nie może przekraczać 25 cm ². Śluzówki należy chronić przed działaniem preparatu – może bowiem wywołać odczyn zapalnoobrzękowy śluzówki.
Świetna myśl z czatem , spotkaniami on-line fanklubem Luskiewnika .Jestem za. pozdrawiam . Małgorzata.