Circaea – czartawa w ziołolecznictwie domowym

Czartawa – Circaea (rodzina wiesiołkowate – Onagraceae = Oenotheraceae) jest ciekawą roślinką występującą w cienistych lasach, często w łęgach i w parkach. Lubi wilgotne gleby. W Polsce występują:

1. Czartawa pospolita – Circaea lutetiana L., w całym kraju rozpowszechniona.

2. Czartawa drobna – Circaea alpina L. – częsta w lasach iglastych.

3. Czartawa pośrednia – Circaea intermedia Ehrhart, w Karpatach, Sudetach, na Podkarpaciu w dolinach wielu rzek i na mokradłach.

W zielu czartawy występują flawonoidy (witeksyna, izowiteksyna, wicenina, orientyna w formie glikozydowej), leukoantocyjany, kwas synapinowy, cynamonowy, galusowy, kawowy i ferulowy.

Surowcem jest ziele zbierane do jesieni, najlepiej w czasie kwitnienia i owocowania. Ziele z owocami zawiera więcej fitosteroli niż przed kwitnieniem.

Herbatka z ziela czartawy działa odtruwająco i moczopędnie, nieznacznie wpływ na układ krążenia. W większych dawkach może mieć ochronny wpływ na wątrobę i rozkurczowy na drogi żółciowe, wreszcie żółciopędny. Prawdopodobnie poprawia też krążenie oczne i stabilizuje strukturę ścian naczyń krwionośnych. Napar nadaje się do codziennego picia zamiast herbaty, jest smaczny i zawiera antyoksydanty oraz wymiatacze wolnych rodników, substancje hamujące generalnie stany zapalne i rozkurczowe na mięśnie gładkie.

Intrakt lub nalewka ze świeżego ziela czartawy 1:3 w dawce 5 ml 2 razy dziennie rozszerza oskrzela i naczynia krwionośne, poprawia krążenie, zapobiega dusznicy i astmie. Zmniejsza tworzenie zakrzepów. Przetwory z czartawy można polecić przy chorobie wieńcowej, lekkich niedomogach wątroby, przy tendencjach do zakrzepicy, ponadto jako środek czyszczący krew.

Dawki naparu z czartawy: zioło całkowicie bezpieczne, napar można pić szklankami.

Circaea lutetiana L. – czartawa pospolita, Brzezówka koło Tarnowca, sierpień 2009 r.

Wykazuje synergizm z głogiem, nawłocią, kaliną (kwiat i owoc), liściem i owocem borówki, diosminą, fiołkiem trójbarwnym, pokrzywą, wiesiołkiem, miłorzębem i glistnikiem.