Korzeń kolombo – Radix Colombo (Calumbae)

Korzeń kolombo – Radix Colombo, Calumba Root, Kolombowurzel (dawniej Kolumba) pozyskiwany jest z jatroryzy dłoniastej (miesięcznik) – Jatrorrhiza palmata Miers (Menispermum palmatum Lamarck, Cocculus palmatus De Condolle, Jateorrhiza Calumba Miers), z rodziny miesięcznicowatych (Menispermaceae).  Jest to pnącze występujące w Afryce, na Madagaskarze. Uprawiana w Mozambiku. Korzeń zawiera od 2 do 3% izochinolinowych alkaloidów (palmatyna = palmatine, jatroryzyna = jatrorrhizine, kolumbamina = columbamine), skrobię, dimery alkaloidowe (bisjatrorrhizine = bisjatroryzyna), furanoditerpeny (kolumbina = columbin, izokolumbina = isocolumbin, palmaryna = palmarin, chasmantyna = chasmanthin, jateoryna = jateorin, izojateoryna = isojatheorin); glikozydy  (palmatozydy A-G), olejek eteryczny bogaty w cymol.

Działanie: usprawniające trawienie, żołądkowe, żółciopędne, hipotensyjne.

Wskazania: niestrawność, biegunki, nieżyt żołądka i jelit, nadciśnienie, zespół złego wchłaniania, atonia jelit.

Preparaty i dawkowanie: Odwar – Decoctum Rad. Calumbae – 10 g surowca na 300 ml wody, gotować kilka minut, 5 razy dziennie po łyżce. Tinctura Calumbae 1:5 – 3 razy dziennie po 30 kropli. Pulvis Rad.. Calumbae (korzeń sproszkowany) 1 g 3-4 razy dziennie.

Pharmacopoea Borussica III z 1813 r.: Radix Colombo (Colombowurzel).

Pharmacopoea Borussica VII z 1862 r.: Radix Colombo, Kolombowurzel, Radix Columbo seu Columbo (Jateorrhiza palmata Miers = Cocculus palmatus De Condolle; Menispermeae).

Pharmacopoea Helvetica III z 1893: Radix Calumbae z Jateorrhiza Calumba Miers., ponadto Tinctura Calumbae.

Pharmacopoea Helvetica IV z 1907 r. – Radix calumbae (Colombowurzel, Racine de Colombo, Radice di Colombo – korzeń pochodzący z Jatrorrhiza palmata (Lamarck) Miers. Nie więcej niż 8% popiołu. Oficjalnym preparatem była Tinctura Calumbae (perkolacja).

Pharmacopoea Germanica III z 1890 r.: Radix Colombo (Jateorrhiza calumba).

Pharmacopoea Svecica V z 1826 r.: Columbo, Columborot, Columbo Radix.

British Pharmacopoeia z 1867 r.:  Calumbae Radix (Calumba Root) (z Jateorrhiza Calumba Miers. Dawka sproszkowanego korzenia 5-20 grains. Nalewka kolombo – Tinctura Calumbae (2,5 uncji korzenia na 1 pint spirytusu); dawka 1/2-2 fluid drachms.

British Pharmacopoeia z 1932 r.: Calumba, Calumbae Radix, Calumba Root z Jateorrhiza palmata (Lamarck) Miers, popiołu nie więcej niż 9%; ponadto Tinctura i Infusum Calumbae. Dawka korzenia 0,6-2 gramów (~ 10 do 30 grains). Tinctura Calumbae (Tincture of Calumba): korzeń rozdrobniony 100 g, alcohol 60% 1000 ml. Maceracja. Dawka 2-4 ml (~30-60 minims). Infusum Calumbae recens (Fresh Infusion of Calumba): Calumba root drobno krojony 50 g, woda destylowana chłodna 1000 ml. Pod przykryciem na 1/2-1 h, przecedzić. Dawka: 15-30 ml (1/2-1 fluid ounce).

Pharmacopoea Austriaca VII z 1889 r.: Radix Calumbae (Iateorrhiza Calumba Miers), ponadto Extractum Calumbae.

Pharmacopoea Danica z 1826 r.: Radix Columbo seu Columbae, Columbo.

Pharmacopoeia Regi Poloniae z 1817 r.: Radix Colombo (Kolumba) z Menispermum hirsutum Brotero.

Pharmacopoea Polonica II: Radix Calumbae.

Korzeń miesięcznika nadal można kupić w zagranicznych sklepach zielarskich oraz przez internet.

Mój ulubiony farmakolog, dr Fr. Oesterlen (1861 r.) opisał Radix Columbo (Colombo, Calombo, Kolumbowurzel) jako surowiec z Cocculus palmatus. Roślina była uprawiana wówczas w Afryce i Wschodnich Indiach. Wśród składników korzenia wykazał obecność pochodnych berberyny (co zgadza się) i gorzkiej kolumbiny, żelaza, skrobi (30%), gumy, włókna, olejku eterycznego. Preparaty z Colombo stosowane były w leczeniu czerwonki, nieżytu jelit i żołądka, biegunek i nieżytu oskrzeli. Sproszkowany korzeń podawano w dawce 10-20 granów (nie mylić z gramami!) z winem. Kolombo mieszano często z goryczką, salepem i syropem pomarańczowym.