Powstawanie Cellulitis – cellulit

Zanim przejdę co zagadnienia cellulitis muszę podać trochę informacji na temat tkanki łącznej właściwej i tłuszczowej, a także struktury skóry.

Tkanka tłuszczowa (textus adiposus) należy do tkanki łącznej. Jak sama nazwa wskazuje jest to tkanka zawierająca tłuszcz. Tłuszcz jest składnikiem energetycznym, zatem tkanka tłuszczowa stanowi rezerwuar materiału energetycznego, wystarczający na około 40 dni. Tkanka tłuszczowa ma budowę płacikową, czyli zrazikową, bowiem komórki tłuszczowe są zorganizowane w pewne grupy pooddzielane tkanka łączną właściwą. W tkance łącznej właściwej przebiegają nerwy i naczynia krwionośne oraz limfatyczne. U kobiet tkanka tłuszczowa stanowi około 20-25% masy ciała, u mężczyzn 15-20% masy ciała.

Wyróżnia się tkankę tłuszczową żółtą i brunatną.

Tkanka tłuszczowa żółta posiada barwę dzięki obecności w tłuszczu karotenoidów (lipochromy). Tkanka to zespół komórek wyspecjalizowanych do spełniania określonych funkcji. Tkanka tłuszczowa żółta zbudowana jest z komórek tłuszczowych – adipocytów. Adipocyty powstają z komórek mezenchymatycznych, przekształcających się w lipoblasty. Adipocyty wypełnione są lipidami, a ich kształt jest wielokątny, wielkość od 20 do 120 um. Tłuszcz jest zgromadzony w adipocytach w postaci 1 kropli, otoczonej rąbkiem cytoplazmy. W strukturze adipocytów widoczny jest aparat Golgiego, nitkowate mitochondria i gładka siateczka śródplazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne agranularne).

W adipocytach gromadzony jest tłuszcz w postaci estrów kwasów tłuszczowych. Zachodzi w nich także synteza lipidów (lipogeneza) oraz rozkład tłuszczów (lipoliza). Tłuszcz do adipocytów dociera za pomocą limfy i krwi. Tłuszcz transportowany jest do adipocytów w formie maleńkich kropelek – chylomikronów (kropelki o średnicy 100 do 500 mikrometrów /um/) i lipoprotein o średnicy 20-500 nanometrów /nm/. Wyróżniamy lipoproteiny o bardzo małej gęstości VLDL (very low density lipoprotein), lipoproteiny o małej gęstości LDL (low density lipoprotein) i lipoproteiny dużej gęstości (high density lipoprotein).

LDL (beta-lipoproteiny) stanowią 50-70% ogólnej ilości lipoprotein. HDL (alfa-liporoteiny) stanowią 18-30% ogólnej ilości lipoprotein. Prawidłowe stężenie lipidów w surowicy krwi waha się w granicach od 4,0 do 10 g/l (400-1000 mg%). Cholesterol całkowity 150-180 mg% tj. 3,9-7,2 mmol/l.

Zarówno lipoproteiny jak i chylomikrony są rozkładane przez lipazę lipoproteinową do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Proces ten odbywa się w naczyniach krwionośnych tkanki tłuszczowej. Po transporcie przez błony komórkowe adipocytów, kwasy tłuszczowe są estryfikowane alfa-glicerolem w cytoplazmie z powrotem do lipidów. Adipocyty mają zdolność wytwarzania kwasów tłuszczowych z glicerolu.

Noradrenalina aktywuje cyklazę adenylową, które prowadzi do syntezy cyklicznego adenozyno-mono-fosforanu cAMP. cAMP uaktywnia lipazę triglicerydową, hydrolizującą tłuszcze do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Kwasy tłuszczowe są transportowane do krwi, gdzie łączą się z białkiem tworząc liporotiny. Lipoproteiny transportują je do narządów docelowych, gdzie potrzebne jest wytworzenie energii. Horomon przyasadki – lipotropina LTH przyczynia się do lipolizy, czyli rozkładu tłuszczu.

Tkanka tłuszczowa brunatna jest szczególnie dobrze rozwinięta u płodu i niemowląt, potem zanika. U dzieci i dorosłych występuje pod skórą w okolicy międzyłopatkowej, szyi, śródpiersia, w pobliżu dużych tętnic i w okolicy nerek. Tkanka tłuszczowa brunatna nie jest odpowiedzialna za otyłość, a jej główna rola polega na produkowaniu ciepła. Jest też dobrze rozwinięta u zwierząt przechodzących hibernację (zapobiega nadmiernemu wyziębieniu ciała). Komórki tkanki tłuszczowej brunatnej (lipocyty) mają w cytoplazmie liczne krople tłuszczu i są silnie ukrwione. Mitochondria są liczne i dobrze rozwinięte. Jądro leży centralnie, a nie tak jak w komórkach tkanki żółtej – peryferyjnie. Pod wpływem noradrenaliny w komórkach zachodzi lipoliza, czyli rozpad tłuszczów oraz ich utlenianie z wyzwoleniem energii cieplnej, która szybko zostaje oddana do krwi.

Tkanka łączna właściwa (textus coniunctivitus) charakteryzuje się szczególnie dobrze rozwiniętą istotą międzykomórkową. Istota międzykomórkowa leży między komórkami i składa się z istoty podstawowej oraz z włókien. Tkanka łączna łączy więc inne tkanki, stanowi zrąb (rusztowanie) i ochronę dla innych tkanek oraz organów. Transportuje też składniki odżywcze i metabolity. Przez tkankę łączną przebiegają naczynia i nerwy. Powstaje z mezenchymy. Dzieli się na tkankę łączną właściwą luźną i tkankę łączną właściwą zbitą.

Istota podstawowa tkanki łącznej wygląda jak żel. Ma zdolność wiązania wody. W tym żelu zanurzone są rozmaite włókna i komórki tkanki łącznej. Głównymi składnikami istoty podstawowej są glikozaminoglikany GAG i glikoproteiny. Do glikozaminoglikanów należą siarczany chondroityny, siarczan dermatanu, siarczan keratanu i kwas hialuronowy. Połączenia glikozaminoglikanów z białkami noszą nazwę proteoglikanów.

Zarówno chondroityna, glukozoamina jak i kwas hialuronowy stanowią składnik wielu suplementów, kosmetyków i leków, zalecanych do regeneracji i odżywiania skóry oraz chrząstek. O ile ich podawanie dotkankowe – np. do stawów, do wnętrza skóry (pozajelitowe) jest uzasadnione naukowo i przynosi efekty, to jednak zażywanie ich doustne jest mało racjonalne i bezsensowne, bowiem i tak zostają strawione w przewodzie pokarmowym do składników prostych, nieaktywnych farmakologicznie. Dawanie ich na skórę w ogóle mija się z celem i jest niepoważne, bowiem skóra nie przepuszcza tak dużych cząsteczek. Gdyby przez skórę przenikały spore cząsteczki chemiczne nie pełniłaby ona funkcji ochronnej i obronnej dla ustroju. Zbędne by było w ogóle istnienie skóry. Organizm nie utrzymałby homeostazy (równowagi wewnątrzustrojowej, dynamicznej stałości środowiska wewnętrznego).

Obok istoty międzykomórkowej w tkance łącznej właściwej znajdują się włókna białkowe. Są to włókna kolagenowe, włókna siateczkowe, włókna sprężyste, włókna oksytalanowe i elauninowe.

Włókna kolagenowe zbudowane są z kolagenu. Kolagen stanowi 25% wszystkich białek organizmu. Zbudowany jest z aminokwasów, przede wszystkim glicyny (30-35%), proliny (12%), hydroksyproliny (10-11%) i alaniny (11%). Kolagen ma postać helisy, zbudowanej z trzech spiralnie zwiniętych dookoła siebie łańcuchów polipeptydowych. Makrocząsteczka kolagenu nosi nazwę tropokolagenu. Enzym rozkładający kolagen nosi nazwę kolagenazy. Wytwarzany jest przez komórki ustroju zawierające lizosomy, niektóre bakterie i grzyby. Kolagenaza jest niezbędna do degradacji włókien kolagenowych, np. podczas odnowy. Niestety jest to proces długotrwały i ograniczony. Kolagen jest wytwarzany przez komórki tkanki łącznej – fibroblasty. Do syntezy (proces hydroksylacji proliny i lizyny do hydroksyproliny i hydroksylizyny) niezbędna jest witamina C (kwas askorbinowy – ascorbic acid). Stąd polecane jest przy artrozach, trudno gojących się ranach, złamaniach – zażywanie witaminy C. Stąd też przypisuje się witaminie C właściwości opóźniające starzenie skóry. Zwiotczenie skóry jest bowiem spowodowane brakiem odnowy włókien kolagenowych i spadkiem ich elastycz

ności.

Kolagen buduje skórę, kości, chrząstki, naczynia krwionośne, a nawet zęby. Kolagen nie należy do białek pełnowartościowych, ponieważ nie zawiera cysteiny i aminokwasów aromatycznych.

Częściowy rozkład kolagenu daje żelatynę. Ogrzanie w obecności wody rozrywa mostki wodorowe. Tropokolagen rozpada się na pojedyncze łańcuchy. Żelatyna jest trawiona i przyswajana przez nasz organizm, natomiast kolagen nie jest (praktycznie) trawiony przez enzymy przewodu pokarmowego człowieka. Enzymy proteolityczne trzustki nie trawią kolagenu. Pepsyna i papaina trawią go bardzo wolno.

Z tropokolagenu zbudowane są również włókna siateczkowe (retikulinowe); są jednak cieńsze od włókien kolagenowych. Stanowią zrąb dla większości organów wewnętrznych. Budują podścielisko łącznotkankowe skóry.

Włókna sprężyste zbudowane są z glikoproteiny – elastyny. Włókna elastynowe budują ścięgna, tętnice i wiązadła. Wchodzą również w skład skóry właściwej (podścielisko łącznotkankowe). Cechuje je duża rozciągliwość. Elastyna składa się przede wszystkim z glicyny, proliny i lizyny.

W skórze właściwej jest dwie strefy:

1. Strefa brodawkowata – zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej, warstwa ta tworzy wpuklenia w kierunki naskórka (tzw. brodawki). Zawiera fibroblasty (wytwarzające proteoglikany i włókna białkowe), makrofagi, komórki tuczne (mastocyty = labrocyty, wytwarzające heparynę, leukotrieny, histaminę, prostaglandyny), komórki plazmatyczne (plazmocyty, produkujące immunoglobuliny) i leukocyty (komórki napływowe).

2. Strefa siateczkowata złożona z tkanki łącznej właściwej zbitej, bogata we włókna kolagenowe i elastynowe (sprężyste). Tkanka łączna skóry właściwej zawiera istotę miedzykomórkową bogatą w siarczan dermatanu.

Warstwa podskórna (subcutis) nieprawidłowo nazywana tkanką podskórną, zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej i tkanki tłuszczowej. Zraziki tkanki tłuszczowej poprzedzielane są zbitą tkanką łączną właściwą (o strukturze włóknistej). W przestrzeniach międzyzrazikowych rozmieszczone są części wydzielnicze gruczołów potowych, nerwy i naczynia krwionośne oraz limfatyczne.

Cellulit (cellulitis) – nazwa pochodzi od łac. Cellula, czyli komórka, bowiem powierzchnia skóry wykazuje jakby podzielenie na segmenty, komórki (komórkowatą powierzchnię).

Cellulit pojawia się u kobiet, w każdym wieku, począwszy od okresu pokwitania (dojrzewania). Są to zaburzenia strukturalne i chemiczne tkanki łącznej właściwej i tłuszczowej. Objawia się zwłóknieniami, stwardnieniami i wadliwym rozmieszczeniem elementów tkankowych. Adipocyty są przerośnięte. Tłuszcz odkładany w adipocytach przerośniętych składa się przede wszystkim z kwasów tłuszczowych nasyconych. Spada udział kwasów tłuszczowych nienasyconych. Zraziki tkanki tłuszczowej są otoczone zbitymi, łukowato wygiętymi włóknami kolagenowymi, z charakterystycznymi guzkami, uciskającymi naczynia krwionośne. U mężczyzn cellulit występuje rzadko, właściwie jest następstwem zażywania niektórych leków i zatruć.

źródło obrazka: http://www.med-ars.it

źródło obrazka: http://www.globalhealthremedies.com

Obydwa rysunki dobrze przedstawiają powstawanie cellulitu. Na górnym obrazku przedstawiony ucisk na naczynia krwionośne i powstawanie włóknistych łukowatych otoczek wokół zrazików tkanki tłuszczowej. Na dolnym rysunku widać  listewki włókniste dzielące tkankę tłuszczową na segmenty, co odzwierciedla się komórkowatością powierzchni skóry.

Przyczyny cellulitu:

1. Spożywanie pokarmów zanieczyszczonych substancjami hormonopodobnymi zaburzającymi równowagę hormonalna ustroju i homeostazę, np. mięsa ze zwierząt karmionych paszami z dodatkiem substancji hormonopodobnych, używanie kosmetyków zawierających składniki zakłócające gospodarkę hormonalną.

2. Spożywanie pokarmów zawierających tłuszcze modyfikowane chemicznie, wzbogacane w kwasy tłuszczowe nasycone, uwodornione i konserwanty mające wpływ na receptory hormonów sterydowych.

3. Okres dojrzewania lub przekwitania, kiedy to następuje przebudowa gospodarki hormonalnej. Estrogeny sprzyjają powstawaniu cellulitu, a gestageny (progesteron) sprzyjają kumulacji (zatrzymaniu) wody w tkance łącznej właściwej i tłuszczowej.

4. Długotrwała depresja i stres wpływają na poziom katecholamin i sprzyjają rozwojowi cellulitis.

5. Mała aktywność ruchowa sprzyja zaburzeniom krążenia krwi i limfy i rozwojowi cellulitis.

6. Niedobór witaminy F powoduje cellulitis.

Objawy i etapy cellulitis:

1. Skórka pomarańczowa; zastoje limfy i krwi, czasem wysięk okołonaczyniowy, rozbudowywanie się adipocytów, czyli komórek tłuszczowych, obrzęki na tle zaburzeń krążenia chłonki (limfy) i krwi.

2. Dalszy rozrost tkanki tłuszczowej powoduje zwężenie (uciskanie) naczyń krwionośnych i wadliwe krążenie krwi oraz limfy w obrębie skóry właściwej i warstwy podskórnej. Odkładanie i lipoliza tłuszczów w tkance tłuszczowej na skutek zaburzeń krążenia miejscowego zostaje poważnie zakłócone. Powstają lokalne obrzęki i wyniosłości łącznotkankowe co przejawia się pogłębieniem skórki pomarańczowej i rozwijaniem komórkowatości powierzchni skóry.

3. Kumulacja włókien białkowych wokół zrazików tkanki tłuszczowej, zwłóknienia warstwy podskórnej; pogłębienie niedokrwienia pewnych partii skóry i tkanki tłuszczowej.

4. Stwardnienie włókien białkowych łącznotkankowych. Objawy bólu i drętwienia kończyn. Mrowienie skóry na skutek ucisku guzkowatych włókienek kolagenowych na naczynia i nerwy.

5. Otyłość, niewłaściwe opracowane kuracje odchudzające.

 

Ten obrazek dobrze prezentuje wygląd cellulitu