Korzeń goryczki – Enzianwurzel – Gentianae Radix w farmakopei

Korzeń goryczki – Radix Gentianae (Enzianwurzel, Racine de Gentiane, Radice di Genziana, Gentian Root) jest w Pharmacopoea Helevetica  VI. Może pochodzić z gatunków: Gentiana pannonica Scop., Gentiana punctata L. i Gentiana purpurea L. (rodzina Gentianaceae). Siła goryczy surowca nie mniejsza niż 200/g. Popiołu najwyżej 6%. Dawka jednorazowa 2 g. W użyciu był wyciąg goryczkowy suchy – Extractum Gentianae siccum.  Z ekstraktu suchego przygotowywano nalewkę goryczkową – Tinctura Gentianae = Enziantinktur: extractum gentianae siccum 7,5 g + aethanolum 63% 92,5%. Dawki jednorazowe nalewki goryczkowej: 20-30 kropli.

Wg Farmakopei Polskiej VI Radix Gentianae: wskaźnik goryczy nie niższy niż 10 000. Strata masy po suszeniu nie większa niż 12%. Popiołu nie więcej niż 6%. Wg naszej Farmakopei to środek pobudzający łaknienie. Oficjalne dawki jednorazowe 1 g; dawki dobowe 2-4 g, doustnie w preparatach.
Nalewka goryczkowa  – Tinctura Gentianae wg PhPol. VI: korzeń goryczki (rad. gentianae) 200 części, ethanolum 760 g/l 676 częśći, woda czysta 324 części. Maceracja surowca trwa 7 dni. Zawartość etanolu 66-69% (v/v). Dawka jednorazowa 0,5; dawka dobowa 1,5-3 g. Wskaźnik goryczy nie mniejszy niż 1000.
Tinctura Gentianae wg Farmakopei Polskiej III: Radix Gentianae 200 cz., spiritus 95% 676 części, woda 324 cz. Nalewkę goryczkowąfarmakopealną sporządza się przez 7-dniową macerację spirytusem rozcieńczonym. Ciężar właściwy 0,914-0,929, sucha pozostałość 6-8%, popiół 0,046-0,07; zawartość alkoholu 66-69%.

Radix Gentianae jest w Farmakopei Europejskiej 5 (umieszczony był od PhEur. I). Dopuszcza surowiec z gatunków: Gentiana asclepiadea L. (Schwalbenwurzenzian), Gentaian pannonica Scop. (Ungarische Enzian), Gentiana punctata L. (Tüpfelenzian), Gentiana purpurea L. (Purpureanzian). Wartość goryczy surowca: nie mniejsza niż 10 000.

Składniki Radix Gentianae wg nowszych badań:

1. Sekoirydoidy, glikozydy sekoirydoidowe 2-4%: gencjopikrozyd (2,5%), amarogentyna (0,025-0,04%), swerozyd, centapicrin (centapikryna), amarosweryna amaropanina, deacetylo-centapikryna.

2. Ksantony – ok. 0,25%: gentyzyna, izogentyzyna, gentozyd, eustomina, dimetyloeustomina.

3. Cukry (trójsacharyd gencjanoza 2,5-5%).

4. Fitosterole, trójterpeny, sole mineralne (ok. 8%).

Radix Gentianae w innych farmakopeach:
Pharmacopoea Germanica III, z 1890 r.: Enzianwurzel jest obecny. Genziantinktur – Tinctura Gentianae 1:5 również opisana. Extractum Gentianae – Genzianextrakt: 1 cz. rozdrobnionego surowca moczona w wodzie przez 48 h w temp. 20 stopni. Następnie po odcedzeniu maceratu surowiec ponownie zalewano 5 częściami wody i macerowano jeszcze przez 12 h. Potem oba maceraty łączono i filtrowano, odparowywano, np. do 2 cz.
British Pharmacopoeia z 1963 r.: Gentian, Gentian Root z Gentiana lutea L.: popiołu nierozpuszczalnego w kwasie – nie więcej niż 3%, popiołu nie więcej niż 6%, zanieczyszczeń nie więcej niż 2%.
British Pharmacopoeia z 1932 r.: Gentiana, Gentian Root z Gentiana lutea Linne. Zanieczyszczeń nie więcej niż 2%. Doses (dawki) 0,6-2 gramów (~10-30 grains = grany!, nie gramy). Oficjalne preparaty: Infusum Gentianae Compositum Concentratum (napar goryczkowy złożony skoncentrowany), Infusum Gentianae Compositum Recens (napar goryczkowy świeży), Tinctura Gentiane Composita (nalewka goryczkowa złożona). Nalewka goryczkowa złożona zawierała: 100 g korzenia goryczki, 37,5 g skórki gorzkiej pomarańczy, 12,5 g kardamonu, to było zalane 1000 ml alkoholu 41-45% i wytrawiane, po czym cedzone. Dawka 2-5 ml (~20-60 minims).