Knieć błotna – Caltha palustris L. (Ranunculaceae), zwana popularnie kaczeńcem lub kaczyńcem występuje w całej Polsce w pobliżu zbiorników i cieków wodnych. Lubi podłoża podmokłe. Kwitnie od kwietnia do maja. Kwiaty żółte. Listków okwiatu 5. Liście ciemnozielone, błyszczące, przyziemne sercowate, ogonkowe, brzegiem karbowane. Liście górne, wyżej położone mają kształt nerkowaty. Owocem jest mieszek. Dorasta do 40 cm wyd. Surowcem zielarskim jest świeże i suche ziele – Herba Calthae palustris, zbierane w okresie kwitnienia i suszone w temperaturze pokojowej. Ziele knieci jest skuteczne w leczeniu chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego, za sprawą obecności w surowcu alkaloidów izochinolinowych (berberyna). Aktywne są również inne składniki kaczeńca: alkaloidy aporfinowe (magnofloryna), laktony ( hemiterpenowy – protoanemonina, trójterpenowy – kaltolid = caltholid) i saponinowy glikozyd nasercowy (helleboryna), flawonoidy (kwercetyna), karotenoidy, witamina C (około 270 mg/100 g ziela).
Świeże ziele pogniecone, utarte w maści, sok z ziela oraz wyciąg wodny ze świeżego i suchego ziela stosowany do leczenia trudno gojących się (okłady). W użyciu była też zasypka na rany sporządzana ze sproszkowanego suchego ziela. Magnofloryna, laktony i berberyna działają antybakteryjnie, przeciwwirusowo i antygrzybiczo. Magnofloryna hamuje rozwój wirusa HIV. Berberyna działa żółciotwórczo, żółciopędnie i rozkurczowo. Wodne wyciągi z suchego ziela wzmagają diurezę i mogą przyśpieszać ustępowanie obrzęków powstałych na tle niewydolności krążenia. W większych dawkach ziele kaczeńca może rozwalniać. Kaczeniec posiada też właściwości rozkurczowe.
Zastosowanie: kamica żółciowa, dyskinezy dróg żółciowych, wirusowe zapalenie wątroby, żółtaczka, obrzęki na tle niewydolności krążenia. Zewnętrznie: trudno gojące się rany, wypryski, owrzodzenia troficzne, opryszczka (szczególnie z dermatolem).
Nie należy stosować w czasie ciąży oraz podczas karmienia.
Przetwory: napar – Infusum: 1 łyżka na 1 szklankę wrzątku; pić po 100 ml 3 razy dziennie. Do przemywania skóry przy stanach zapalnych. Nie stosować na oczy. Może wywołać uczulenie z uwagi na obecność laktonów, zwłaszcza świeże ziele (świąd, pokrzywka, pęcherzyki z płynem surowiczym). Protoanemonina ulega rozkładowi podczas suszenia i podgrzewania. Sproszkowane ziele na pył można stosować jako zasypka do leczenia mokrych wyprysków, potówek i trudno gojących się ran. W tym celu najlepiej sproszkowane ziele wymieszać z zasypką Linomag w proporcji 1:1, dermatolem (1 cz. sproszkowanego kaczeńca na 0,25 cz. dermatolu, 0,75 cz. zasypki Linomag lub Alantan, wymieszać).
Kaczyniec = kaczeniec – knieć błotna – Caltha palustris L.; Stasiany, Beskid Niski, 3 maj 2008 r.
Najnowsze komentarze