Balsam peruwiański – Balsamum peruvianum

Balsam peruwiański w czystej formie jest gęstą cieczą ciemnobrunatnej barwy i o przyjemnym zapachu nieco cynamonowo-waniliowym. Dobrze miesza się z alkoholami i tłuszczami, z acetonem. Smak ma gorzki, drapiący. Ciężar właściwy 1,14-1,16. Liczba kwasowa 56-84. Liczba zmydlenia – nie mniej niż 224. Niegdyś popularny składnik leków doustnych i dermatologicznych (zewnętrznych). Obecnie rzadko stosowany, ale dostępny nadal w handlu. W Szwajcarii dostępne preparaty zewnętrzne i do inhalacji oparte na balsamie peruwiańskim. Doustnie podawano balsam peruwiański jako lek wykrztuśny i odkażający drogi oddechowe, w dawce 5-20 g:180 g w formie emulsji z gumamami i syropu, przy przeziębieniu, kaszlu, zakażeniach oskrzeli i gardła, zapaleniu zatok, a nawet gruźlicy. Zewnętrznie w maściach, mazidłach, pastach, kremach jako lek przeciwpasożytniczy przy świerzbie, infekcji Demodex i innymi roztoczami, do odpędzania pcheł i innych owadów pasożytniczych.

Leki zewnętrzne zawierają 10-50% balsamu peruwiańskiego. Duży wzrost ceny balsamu peruwiańskiego w okresie międzywojenym spowodował opracowanie substytutów, np. mieszaniny oleju rycynowego z benzoesanem benzylu (w handlu Peruol) i estrem benzoesowym glikolu (w handlu Rostin). Nie były one jednak tak skuteczne jak balsam peruwiański.

Balsam peruwiański zawiera w składzie kwasy fenolowe i ich estry, terpeny i polifenole. Głównie są to pochodne kwasu benzoesowego i cynamonowego. Frakcja olejkowa nosi nazwę cynameiny i powinno byc jej przynajmniej 56%. Frakcji żywicowej powinno byc około 28%. Otrzymywany z drzewa Myroxylon balsamum (L.) Harm. (Papilionaceae = Leguminosae). Roslina występuje w San Salvador, na Cejlonie, Nikaragui, Gwatemalii i na Hondurasie. Jedno drzewo może wyprudukować rocznie około 2,5-3 kg balsamu.

Balsam odkaża skórę i błony  śluzowe. Działa początkowo drażniąco, następnie przeciwbólowo i znieczulająco, a z dużą domieszką cynameiny – przeciwświądowo. Zmniejsza obrzęk. Przyśpiesza gojenie ran. Poprawia krążenie skórne i podskórne. Dlatego był używany w leczeniu odleżyn i odmrożeń, ponadto w terapii łysienia na tle troficznym.