Chimaphila – pomocnik jako antidiureticum

Pomocnik baldaszkowaty – Chimaphila umbellata (L.) Barton (=Pyrola umbellata Linne), =Chimaphila umbellata Nuttall, =Chimaphila corymbosa Pursh; ang. Pipsissewa; niem. Winterlieb, w XIX w. pod nazwą Wintergrün, należy do rodziny gruszyczkowatych – Pyrolaceae (w niektórych systemach do wrzosowatych – Ericaceae) i występuje w naszym kraju, w lasach, głównie borach sosnowych, na niżu i pogórzu.

Ziele pomocnika – Herba Chimaphilae ma właściwości przeciwcukrzycowe i antyseptyczne na przewód pokarmowy oraz układ moczowy. Zawiera glikozydy fenolowe (izohomoarbutyna, arbutyna 7,5%, reinfolina, glikozydy homogentyzynowe i toluchinolowe) uwalniające hydrochinon i salicylany oraz kwas gentyzynowy, odkażające drogi moczowe i jelita. Związki te mają silne właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe oraz napotne. Zmniejszają ból. Podobne właściwości mają saponiny (pochodne kwasu ursolowego i beta-amyryny), chimafilina = chimaphilin, czyli 2,7-dimetylo-1,4-naftohinon; ponadto flawonoidy (kempferol, awikularyna, hiperozyd), kwasy fenolowe (galusowy, katechowy, salicylowy, taninowy), fitosterole i garbniki Surowiec zawiera również taraksasterol, żywice, salicylan metylu i nonakozan.

Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi obniżają poziom glukozy we krwi, hamują diurezę, a równocześnie odkażają drogi moczowe. Mają właściwości ściągające i bakteriostatyczne. Nadają się do stosowania w przypadku zapalenia układu moczowego,ale gdy równocześnie nie jest wskazane zbyt intensywne wymuszanie diurezy, ponadto w cukromoczu i przy cukrzycy. Leczy nieżyty przewodu pokarmowego. Zastosowany na skórę działa antyseptycznie, wybielająco, przeciwłojotokowo, antytrądzikowo, ściągająco na pory i przeciwzapalnie. dłużej stosowany wybiela cerę i usuwa przebarwienia wątrobowe i melaninowe od słońca oraz środków antykoncepcyjnych. Zatrzymuje promienie UV działając jak naturalny filtr przeciwsłoneczny.

Surowiec zbierać przed lub w czasie kwitnienia. Suszyć w ciemnym pomieszczeniu.

Napar pomocnikowy – Infusum Chimaphilae. Przed zaparzeniem zmoczyć alkoholem 40-60%, po 5 minutach zalać wrzącą wodą. 1 łyżka surowca na szklankę wrzątku. Pić małymi porcjami 1-2 szklanki w ciągu dnia. Przy cukrzycy 1 szklanka naparu w ciągu dnia. Naparem przemywać skórę chorą i z przebarwieniami.

Intrakt pomocnikowy – Intractum Chimaphilae: 100 g świeżego surowca zalać 300 g alkoholu 40% gorącego, odstawić na 2 tygodnie, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 5 ml.

W XIX wieku Herba Chimaphilae było polecane przy skrofulozie, chorobach wenerycznych (rzeżączka), chorobach skórnych i nieżycie jelit.