Resina colophonium – kalafonia

Dziś kalafonia mało komu kojarzy się z medycyną. Tymczasem kalafonia pełniła niegdyś w farmacji i lecznictwie ważną rolę. Stosowana była do wyrobu plastrów i maści. Zmoczona spirytusem służyła jako środek powstrzymujący krew.  Colophonium była też składnikiem drażniących maści i plastrów, np. Emplastrum adhaesivum, Emplastrum Cantharidum (kantarydowy), Emplastrum Meliloti (nostrzykowy).

Kalafonia jest otrzymywana z żywic różnych drzew iglastych, głównie sosny Pinus. Powstaje w wyniku oddestylowania olejku eterycznego z żywicy. Jest to więc frakcja nielotna żywicy zawierająca około 90% kwasów żywicznych (rezynowych), np. kwas abietowy, pimarowy. Kalafonia ma postać kruchych jasnożótych lub brunatnych kawałków, gęstawej masy lub zaschniętej jednolitej grudki. Topi się po podgrzaniu do temperatury około 60-80 stopni C. Wydziela zapach terpentynowo-żywiczny. Kalafonia jest składnikiem lakierów, pokostów, laku, mydła kalafoniowego. Używana również przy lutowaniu. Nie rozpuszcza się w wodzie. Dobrze rozpuszczalna w alkoholach, eterze, chloroformie, acetonie.

Dla przykładu podam przepis jak przygotować plaster ziołowy we własnym zakresie, np. nostrzykowy o działaniu rozgrzewającym, zmiękczającym, przeciwzapalnym i poprawiającym miejscowo krążenie krwi:

Składniki. Wosk żółty lub biały 30 części, kalafonia 30 części, olej rzepakowy 30 części, ziele nostrzyka 10 części. Ziele nostrzyka zmielić, zalać gorącym (ale nie wrzącym) olejem rzepakowym , odstawić na kilka godzin, po czym przefiltrować. Uzyskany wyciąg olejowy zmieszać z woskiem stopionym z kalafonią. Otrzymaną mieszaninę ogrzewać przez kilka minut, najlepiej na łaźni wodnej, aby nie przypalić. Wylać do form i pozostawić do zastygnięcia. Na dnie form umieścić warstwę gazy, fragment pieluszki tetrowej lub odpowiednio mocną bibułę. Dzięki temu po zastygnięciu plaster będzie odpowiednio mocny i możliwy do przyłożenia na skórę przy bólach mięśni, stawów, nerwobólach, obrzęku po urazie, lumbago, kręczu szyi i td. Przechowywać w chłodnym miejscu szczelnie zamknięte.  Podobnie można przyrządzić plaster z nagietka, arniki, łopianu, kozieradki. Wymienione surowce przed zalaniem olejem zwilżyć obficie spirytusem, aby lepiej się wyekstrahowały.