Rodzaj orszelina – Clethra obejmuje 35 gatunków (wg prof. R. Hegnauera 30 gatunków) i należy do rodziny orszelinowatych – Clethraceae. Do rodziny orszelinowatych należy około 75 gatunków (w rodzajach Purdiaea i Clethra).
Rodzaj Clethra określany był polskimi nazwami olchówka, olszówka i orszelina. W rodzaju orszelina występują zarówno krzewy, jak i drzewa, obejmujące zasięgiem Amerykę Północną i Azję Wschodnią. Gatunek (endemiczny) Clethra arborea Aiton występuje na Maderze (Makaronezja na Oceanie Atlantyckim).
Orszelina, Krosno, sierpień 2019.
Orszelina olcholistna – Clethra alnifolia Linne (=Clethra tomentosa Lamarck) jest krzewem, dorastającym w naturze do 3 m wys., w Polsce jednak osiąga mniejsze rozmiary. Pochodzi z Ameryki Północnej. Preferuje podłoża wilgotne i podmokłe. Piękny krzew wzmacniający brzegi, zapobiegający erozji. Wytwarza liczne wiechy słodko pachnących białych, różowawych lub żółtawych kwiatów. Owocem jest torebka przypominająca owoc pieprzu. Nazywana jest nawet “słodkim pieprzem” (sweet pepper bush, summersweet), choć właściwości przyprawowych nie posiada.
W Polsce krzew ten jest dostępny w szkółkach ogrodniczych. Sadzony w celach ozdobnych. Gdy jest mały warto go na zimę ochronić, bowiem przemarza. Osobniki starsze, 4-6-letnie są odporne na polskie mrozy.
Surowcem zielarskim są kwiaty, szczyty gałązek, kora, korzeń i liście – Inflorescentia, Frondes (Frons), Cortex, Radix et Folium Clethrae.
Surowce są słabo poznane chemicznie. Zawierają garbniki, kwasy fenolowe (kwas kawowy, p-kumarowy, elagowy, galusowy), trójterpeny (kwas ursolowy), fitosterole. W kwiatach występują leukoantocyjany Kwiaty zasobne w olejek eteryczny i flawonoidy (kwercetyna). Roślina kumuluje kobalt, nikiel, cynk, mangan, miedź i żelazo.
Wodne wyciągi (napar, odwar 1-2 g/120 ml wody) z kory, korzenia i gałązek działają napotnie, przeciwgorączkowo, ściągająco i przeciwzapalnie. Napar z liści i kwiatów orszeliny działa przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo. Dłużej podawane łagodzą objawy reumatyzmu i alergii. Związki trójterpenowe, garbniki i fenolokwasy zawarte w surowcach wpływają hipoglikemicznie i hipocholesterolemicznie. Hamują stany zapalne żołądka, jelit i wątroby. O zastosowaniu Clethra alnifolia jako diaphoreticum i stimulans wspomniał w swoim dziele (A Catalogue of the Medicinal Plants… z 1848 r.) prof. Charles Alfred Lee.
1-2% napary i odwary stosować 2-4 razy dziennie po 1 filiżance (około 100-120-150 ml) przy nieżytach układu pokarmowego, chorobach gorączkowych, zakażeniu i stanach zapalnych układu oddechowego, zakażeniach układu moczowego, w chorobach reumatycznych, cukrzycy i przeziębieniu. Zewnętrznie naparem i odwarem przemywać skórę trądzikową i łojotokową, płukać włosy przetłuszczające się. Kosmetyki z naparem/odwarem orszelinowym mogą dawać poprawę w przebiegu atopowego zapalenia skóry i trądziku różowatego. Ponadto odwar w okładach na oczy (stany zapalne, infekcje, zmęczenie).
Orszelina, Krosno, sierpień 2019.
Najnowsze komentarze